Ερευνητική εργασία
Κ. Ατσαλίνου, Ι. Παπαδάκης, Φ. Μιχαλακάκου, Κ. Φασσέας και Ε. Τσαντίλη,
2016, Στοιχεία βιολογίας άνθισης γονότυπων φραγκοσυκιάς, Πρακτικά 27ου
Πανελλήνιου Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρίας της Επιστήμης των
Οπωροκηπευτικών, 28-29 Σεπτεμβρίου 2015, Βόλος, Τόμος Α, 122-125.
Περίληψη
Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η μελέτη διαφόρων παραμέτρων που σχετίζονται με τη βιολογία της άνθισης της φραγκοσυκιάς (παπουτσοσυκιάς). Παρουσιάζονται δεδομένα που αφορούν στην εξέλιξη των ανθοφόρων οφθαλμών, στην διάρκεια της περιόδου άνθισης, στο χρόνο που μεσολαβεί μεταξύ έκπτυξης οφθαλμών και άνθισης και στη βλαστικότητα της γύρης. Οι παρατηρήσεις έγιναν σε φυτά τριών γονοτύπων (Α, Β, Γ), ηλικίας 4 ετών, που καλλιεργούνται σε πειραματική φυτεία στο δενδροκομείο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ). Οι μετρήσεις και οι παρατηρήσεις έγιναν το 2015. Σύμφωνα με αυτές, άνθη σε πλήρη άνθιση παρατηρήθηκαν από τις 18 (Β), 21 (Α) και 27 (Γ) Απριλίου μέχρι και τις 10-12 Ιουνίου (Α, Β, Γ). Η έναρξη έκπτυξης των οφθαλμών (30 Μαρτίου) ήταν πιο πρώιμη, κατά περίπου μια εβδομάδα, στους γονοτύπους Α και Β σε σχέση με το Γ. Ανεξάρτητα από το γονότυπο, όσο πιο όψιμα εκπτύχθηκε ένας ανθοφόρος οφθαλμός (π.χ. 22 Απριλίου) τόσο λιγότερες μέρες μεσολάβησαν μέχρι την πλήρη άνθιση του (≈43) σε σχέση με τους οφθαλμούς που εκπτύχθηκαν πρώιμα (π.χ. 30 Απριλίου, ≈53 μέρες). Ο έλεγχος της βλαστικής ικανότητας της γύρης έγινε σε γυρεόκοκκους που συλλέχθηκαν από τα άνθη κατά το πλήρες άνοιγμά τους και επωάστηκαν για 24 h σε σκοτάδι στους 24±1 0C στην επιφάνεια κατάλληλου στερεού υποστρώματος. Οι παρατηρήσεις ελήφθησαν σε οπτικό μικροσκόπιο. Το ποσοστό βλάστησης των γυρεόκοκκων του γονοτύπου Β (41,35%) ήταν σημαντικά αυξημένο συγκριτικά με τους γονοτύπους Α (36,98%) και Γ (36,16%). Κατά την πλήρη άνθιση ελήφθησαν μετρήσεις σε άνθη που αφορούσαν στο μήκος και τη διάμετρο της ανθοδόχης, στο μήκος και τη διάμετρο της ωοθήκης, τον αριθμό των διακλαδώσεων του στύλου, το μήκος του και το μήκος των επιμέρους στιγμάτων του. Από αυτές τις μετρήσεις, σημαντικές διαφορές μεταξύ των γονοτύπων βρέθηκαν μόνο σε ό,τι αφορά (α) το μήκος του στύλου με ή χωρίς τα στίγματα και (β) το λόγο μήκους προς διάμετρο ωοθήκης, στα οποία παρατηρήθηκαν σημαντικά αυξημένες τιμές στο γονότυπο Α σε σχέση με το Γ. Στην πλήρη άνθιση, το μήκος της ανθοδόχης κυμάνθηκε από 52 έως 56 mm και η διάμετρός της από 22 έως 24 mm, ανάλογα με το γονότυπο. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε σταδιακή συλλογή οφθαλμών από το γονότυπο Α, σε 12 διαφορετικά στάδια ανάπτυξής τους, από την έκπτυξή τους μέχρι και μετά την καρπόδεση, οι οποίοι εξετάστηκαν σε οπτικό μικροσκόπιο (επιμήκεις και εγκάρσιες τομές). Σε κάθε στάδιο ελήφθησαν μικροφωτογραφίες που θα παρουσιαστούν. Η διάκριση του υπέρου και των στημόνων ήταν δυνατή σε οφθαλμούς μήκους 6-9 mm και διαμέτρου 7-9 mm. Σε μικρότερες διαστάσεις οφθαλμών, η διάκριση μεταξύ ανθοφόρων και ξυλοφόρων ήταν αδύνατη. Η παρουσία σπερματικών βλαστών εντός της μονόχωρης ωοθήκης ήταν εμφανής σε οφθαλμούς μήκους 11-12 mm. Ο αριθμός και το μέγεθός των σπερματικών βλαστών αυξάνονταν συνεχώς μέχρι την άνθιση. Στο ίδιο στάδιο, αρχίζει να διακρίνεται, στο επάκριο τμήμα του στύλου, η δημιουργία των 7-12 επιμέρους τμημάτων του (πολυσχιδής στύλος). Τέλος, μερική απελευθέρωση γύρης παρατηρήθηκε λίγο πριν το άνοιγμα των πετάλων (άνθιση).
