Τα φυτά απορροφούν το βόριο κυρίως παθητικά, ως βορικό οξύ (B(OH)3) και εν μέρει ενεργητικά, ως βορικό ανιόν (B(OH)4-). Στη συνέχεια με τη βοήθεια του ρεύματος της διαπνοής, μεταφέρεται μέσω του ξυλώματος στα υπέργεια τμήματα του φυτού (Oertli και Grgurevic, 1975; Keren και Bingham, 1985). Η κατανομή του μέσα στο φυτό καθορίζεται κυρίως από το ρεύμα της διαπνοής, αν και σημαντικές ποσότητες βορίου μπορούν να ανακατανεμηθούν μέσω του φλοιώματος (Marschner, 1995). Ενώ δεν αμφισβητείται το γεγονός ότι το βόριο μεταφέρεται μέσω του ξυλώματος προς τα σημεία εκείνα με τις μεγαλύτερες απώλειες νερού (φύλλα), γίνεται πολύ συζήτηση σχετικά με το ρόλο που παίζει το φλοίωμα ως προς την μεταφορά του βορίου στα τμήματα εκείνα του φυτού που δεν χάνουν άμεσα νερό (καρποί, σπέρματα) (Brown και Shelp, 1997).
Το βόριο είναι το μοναδικό στοιχείο, μεταξύ των θεμελιωδών για την αύξηση των φυτών, του οποίου η κινητικότητα μέσα στο φυτό διαφέρει πάρα πολύ μεταξύ των φυτικών ειδών. Υπάρχουν αρκετά είδη στο φλοίωμα των οποίων η κίνηση του βορίου είναι περιορισμένη και άλλα στα οποία το βόριο κινείται ελεύθερα (Brown και Shelp, 1997). Στην πρώτη περίπτωση το βόριο είναι δυσκίνητο και κατά συνέπεια έχει την τάση να συσσωρεύεται στα φύλλα και κυρίως στην περιφέρεια του ελάσματος τους. Αντίθετα στη δεύτερη περίπτωση το βόριο είναι ευκίνητο και κατά συνέπεια συσσωρεύεται στα άνθη, στους καρπούς και στους βλαστούς (Brown και Hu, 1996).
Το βόριο σχηματίζει σύμπλοκα με τις πολυόλες (μαννιτόλη, σορβιτόλη) και ως σύμπλοκο μεταφέρεται μέσα στο φλοίωμα όλων των φυτικών ειδών, όπου βέβαια αυτές αποτελούν τις κυριότερες μορφές παραγωγής και μεταφοράς των προϊόντων της φωτοσύνθεσης. Η παρουσία όμως και μόνο αυτών των πολυολών δεν είναι αρκετή για να προβλέψουμε με ακρίβεια την κινητικότητα του βορίου σε κάποιο φυτικό είδος. Αυτό συμβαίνει επειδή τόσο η σύνθεση όσο και η κατανομή των πολυολών επηρεάζεται από περιβαλλοντικούς και λοιπούς παράγοντες (Brown και Shelp, 1997). Με τη μορφή σορβιτόλης μεταφέρεται το 60-90% του άνθρακα από τα φύλλα δένδρων που ανήκουν στις οικογένειες Rosaceae (Prunus, Malus, Pyrus) προς τα σημεία εκείνα που τα έχουν ανάγκη (Loescher, 1987). Αντίθετα, σε φυτά που ανήκουν στις οικογένειες Apiaceae (καρότο, σέλινο, μαϊδανός) και Rubiaceae (καφεόδενδρο) κυριαρχεί η μαννιτόλη (Bieleski, 1982).
Στα περισσότερα όμως φυτικά είδη όπου η σουκρόζη είναι η κυριότερη μορφή μεταφοράς των υδατανθράκων (Kuhn, 1999), το βόριο είναι δυσκίνητο και η κατανομή του τόσο μεταξύ των διαφόρων φυτικών οργάνων όσο και εντός του ίδιου φυτικού οργάνου είναι ανομοιόμορφη. Σύμφωνα με τον Oertli (1960), υπό συνθήκες τοξικότητας βορίου, η συγκέντρωσή του στην κορυφή του ελάσματος φύλλων εσπεριδοειδών ήταν μέχρι και 100 φορές μεγαλύτερη από αυτή στους μίσχους. Ο Σωτηρόπουλος (1999), μελετώντας την κατανομή του βορίου σε φύλλα ακτινιδιάς βρήκε συγκριτικά υψηλότερες συγκεντρώσεις στην περιφέρεια του ελάσματος, ενδιάμεσες στο υπόλοιπο τμήμα του ελάσματος και πολύ μικρές στους μίσχους. Οι Brown και Shelp (1997) βρήκαν ότι οι συγκεντρώσεις του βορίου ακολουθούν τη σειρά: παλαιά φύλλα > ώριμα φύλλα > νεοεκπτυσσόμενα φύλλα > καρποί > σπέρματα.
Σε αντίθεση με τα παραπάνω η κατανομή του βορίου σε φυτά πλούσια σε πολυόλες είναι πολύ διαφορετική, λόγω της ευκινησίας του βορίου στο φλοίωμα τους. Σύμφωνα με τους Brown και Shelp (1997), το βόριο κατανέμεται ομοιόμορφα στις διάφορες περιοχές των φύλλων, ενώ με βάση την ηλικία τους οι συγκεντρώσεις του βορίου ακολουθούν τη σειρά: νεοεκπτυσσόμενα φύλλα > ώριμα φύλλα > παλαιά φύλλα. Τέλος η συγκέντρωσή του στους καρπούς είναι ίση ή και μεγαλύτερη από αυτή των φύλλων.
Το βόριο είναι το μοναδικό στοιχείο, μεταξύ των θεμελιωδών για την αύξηση των φυτών, του οποίου η κινητικότητα μέσα στο φυτό διαφέρει πάρα πολύ μεταξύ των φυτικών ειδών. Υπάρχουν αρκετά είδη στο φλοίωμα των οποίων η κίνηση του βορίου είναι περιορισμένη και άλλα στα οποία το βόριο κινείται ελεύθερα (Brown και Shelp, 1997). Στην πρώτη περίπτωση το βόριο είναι δυσκίνητο και κατά συνέπεια έχει την τάση να συσσωρεύεται στα φύλλα και κυρίως στην περιφέρεια του ελάσματος τους. Αντίθετα στη δεύτερη περίπτωση το βόριο είναι ευκίνητο και κατά συνέπεια συσσωρεύεται στα άνθη, στους καρπούς και στους βλαστούς (Brown και Hu, 1996).
Το βόριο σχηματίζει σύμπλοκα με τις πολυόλες (μαννιτόλη, σορβιτόλη) και ως σύμπλοκο μεταφέρεται μέσα στο φλοίωμα όλων των φυτικών ειδών, όπου βέβαια αυτές αποτελούν τις κυριότερες μορφές παραγωγής και μεταφοράς των προϊόντων της φωτοσύνθεσης. Η παρουσία όμως και μόνο αυτών των πολυολών δεν είναι αρκετή για να προβλέψουμε με ακρίβεια την κινητικότητα του βορίου σε κάποιο φυτικό είδος. Αυτό συμβαίνει επειδή τόσο η σύνθεση όσο και η κατανομή των πολυολών επηρεάζεται από περιβαλλοντικούς και λοιπούς παράγοντες (Brown και Shelp, 1997). Με τη μορφή σορβιτόλης μεταφέρεται το 60-90% του άνθρακα από τα φύλλα δένδρων που ανήκουν στις οικογένειες Rosaceae (Prunus, Malus, Pyrus) προς τα σημεία εκείνα που τα έχουν ανάγκη (Loescher, 1987). Αντίθετα, σε φυτά που ανήκουν στις οικογένειες Apiaceae (καρότο, σέλινο, μαϊδανός) και Rubiaceae (καφεόδενδρο) κυριαρχεί η μαννιτόλη (Bieleski, 1982).
Στα περισσότερα όμως φυτικά είδη όπου η σουκρόζη είναι η κυριότερη μορφή μεταφοράς των υδατανθράκων (Kuhn, 1999), το βόριο είναι δυσκίνητο και η κατανομή του τόσο μεταξύ των διαφόρων φυτικών οργάνων όσο και εντός του ίδιου φυτικού οργάνου είναι ανομοιόμορφη. Σύμφωνα με τον Oertli (1960), υπό συνθήκες τοξικότητας βορίου, η συγκέντρωσή του στην κορυφή του ελάσματος φύλλων εσπεριδοειδών ήταν μέχρι και 100 φορές μεγαλύτερη από αυτή στους μίσχους. Ο Σωτηρόπουλος (1999), μελετώντας την κατανομή του βορίου σε φύλλα ακτινιδιάς βρήκε συγκριτικά υψηλότερες συγκεντρώσεις στην περιφέρεια του ελάσματος, ενδιάμεσες στο υπόλοιπο τμήμα του ελάσματος και πολύ μικρές στους μίσχους. Οι Brown και Shelp (1997) βρήκαν ότι οι συγκεντρώσεις του βορίου ακολουθούν τη σειρά: παλαιά φύλλα > ώριμα φύλλα > νεοεκπτυσσόμενα φύλλα > καρποί > σπέρματα.
Σε αντίθεση με τα παραπάνω η κατανομή του βορίου σε φυτά πλούσια σε πολυόλες είναι πολύ διαφορετική, λόγω της ευκινησίας του βορίου στο φλοίωμα τους. Σύμφωνα με τους Brown και Shelp (1997), το βόριο κατανέμεται ομοιόμορφα στις διάφορες περιοχές των φύλλων, ενώ με βάση την ηλικία τους οι συγκεντρώσεις του βορίου ακολουθούν τη σειρά: νεοεκπτυσσόμενα φύλλα > ώριμα φύλλα > παλαιά φύλλα. Τέλος η συγκέντρωσή του στους καρπούς είναι ίση ή και μεγαλύτερη από αυτή των φύλλων.
Οι πληροφορίες προέρχονται από την παρακάτω μεταπτυχιακή διατριβή, στο τέλος της οποίας μπορείτε να βρείτε αναλυτικά και τις αντίστοιχες βιβλιογραφικές αναφορές: Παπαδάκης Ι.Ε., 2002. Φυσιολογική και Ανατομική Μελέτη της Τοξικότητας του Βορίου στα Εσπεριδοειδή. Μεταπτυχιακή Διατριβή. Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Σελ. 154.
